Czy subwencja z PFR to pożyczka od której trzeba zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych?

Co mówią przepisy Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Rodzaje czynności cywilnoprawnych, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych określa art. 1 u.p.c.c. Wśród tych przepisów brak jest czynności pod nazwą subwencja.

Zaznaczyć natomiast trzeba, że opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych mogą podlegać tylko takie czynności, które zostały wprost wskazane w analizowanym przepisie prawa. Jak wskazuje doktryna:

„Wynika to z faktu, iż ustawodawca, wymieniając w art. 1 ust. 1 Ustawy poszczególne czynności cywilnoprawne, stworzył ich zamknięty katalog. Zatem jedynie czynności wyraźnie wymienione w ustawie mogą podlegać opodatkowaniu. Innymi słowy, nie jest dopuszczalne objęcie zakresem opodatkowania PCC innych niż wymienione w komentowanym artykule czynności”. – z komentarza do art. 1 u.p.c.c. – Komentarz Nierobisz 2011, wyd. 1.

Kierując się zatem nawet tylko tym wskazaniem należałoby przyjąć, że środki uzyskane z subwencji finansowej z PFR nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zatem podmiot, który uzyskał takie środki nie ma obowiązku zapłaty tego podatku.

Czym jest subwencja finansowa z PFR?

Trudno ustalić czym prawnie pozostaje subwencja finansowa z PFR. Natomiast raczej nie sposób uznać jej za umowę pożyczki. W tym zakresie art. 720 § 1. K.c. wskazuje, że:

„Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”.

W przypadku subwencji finansowej  z PFR sprawa przedstawia się tak, że przedsiębiorca może zostać zobowiązany do zwrotu tylko pewnej części uzyskanej subwencji zależnie od stanu faktycznego.

Może być zatem i tak, że będzie zobowiązany do zwrotu 100% uzyskanych środków np. w przypadku: (i) zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej (w tym w razie zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej) przez przedsiębiorcę,
(ii) otwarcia likwidacji przedsiębiorcy (jeżeli dotyczy) lub (iii) otwarcia postępowania upadłościowego/restrukturyzacyjnego w każdym czasie w ciągu 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji.

Ale może być i tak że będzie zobowiązany tylko do zwrotu 25% uzyskanej subwencji. Sytuacja ta stanie się jednak jasna w zasadzie dopiero po upływie 12 miesięcy od daty przyznania tej subwencji, po weryfikacji warunków wykorzystania tej subwencji.

Zatem nawet gdyby chcieć opodatkować tę umowę podatkiem od czynności cywilnoprawnych to generalnie w dacie udzielenia dofinansowania byłby problem choćby z ustaleniem podstawy opodatkowania, a zatem tego od czego ma być pobrany podatek. Kwestia zwrotu bądź nie, oraz sama kwota zwrotu będą bowiem  następstwem okoliczności, które pojawią się dopiero później.

Te okoliczności oraz rodzaj umowy jako umowy o udzielenie subwencji – a nie umowy pożyczki decydują o tym, że subwencja finansowa z PFR w dacie jej otrzymania nie powinna być opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Tezę tę potwierdzają także organy podatkowe. W tym zakresie Dyrektor KIS wypowiedział się w świeżej interpretacji z dnia 27 lipca 2020 r. sygn. 0111-KDIB2-2.4014.111.2010.2.MZ.

Miejmy nadzieję, że również inne stanowiska organów podatkowych pójdą w tym samym kierunku. W innym bowiem przypadku cel udzielenia dofinansowania – jako wsparcia dla przedsiębiorców w dobie COVID-19 – byłby trochę wątpliwy.