Kiedy opodatkowanie dochodu ze zbycia akcji lub udziałów ??

Przyjmowało się zatem, że momentem decydującym o powstaniu przychodu do opodatkowania był sam moment podpisania umowy sprzedaży ww. walorów. Sprawa była prosta w tych przypadkach, gdy albo płatność za akcje/udziały następowała w dacie zawarcia umowy lub też była wprawdzie rozłożona na raty ale ostatecznie całość kwoty była płatna/wymagalna w tym samym roku podatkowym. W takich przypadkach podatnik wykazywał w składanym przez siebie zeznaniu podatkowym (do 30 kwietnia następnego roku podatkowego) kwotę wynikającą z umowy traktując ją jako podstawę do obliczenia podatku do zapłaty do organu podatkowego.

Komplikacja następowała wtedy gdy kwota za sprzedaż udziałów lub akcji była rozdzielana w taki sposób, że część wymagalna w jednym roku podatkowym a druga np. w kolejnym. Powstawało wówczas pytanie kiedy i jak wykazać przychód do opodatkowania. Oczywiście w interesie organów podatkowych leżało, aby kwoty te deklarowane były natychmiast tj. za rok w którym została zawarta umowa sprzedaży.

Natomiast inna interpretacja, prezentowana głównie przez doktrynę uznawała, że pojęcie „przychodu należnego” należy prawidłowo utożsamiać z pojęciem „przychodu wymagalnego” w ujęciu prawa cywilnego, odnosząc powstanie przychodu do opodatkowania do nadejścia terminu płatności każdej z kolejnych rat ceny sprzedaży.

Takie też stanowisko coraz powszechniej i słusznie prezentowane jest przez sądy administracyjne.

Np. w jednym z ostatnich orzeczeń – WSA w Krakowie, tj. w wyroku z 12 lutego 2014 r. (I SA/Kr 2187/13), uznał, że:

Jeśli z umowy sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wynika, że cena będzie płacona w częściach, to przychody z tego tytułu powstaną z chwilą wymagalności poszczególnych rat.

Analogicznie także WSA w Rzeszowie w wyroku w sprawie o sygn. I SA/Rz 74/13, który stwierdził, że:

Obowiązek rozliczenia z fiskusem powstaje dopiero wtedy, kiedy świadczenie staje się wymagalne.

Dalej WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 15 kwietnia 2013 r., sygn. akt I SA/Gl 1023/12 uznał, iż:

Jeżeli strony umowy sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stosownie do zasady swobody umów, rozłożą płatność ceny na raty, to przychodem należnym w danym roku podatkowym będą tylko te kwoty, których terminy płatności przypadają w tym roku podatkowym.

Sąd ten w całości podzielił stanowisko NSA z wyroku z dnia 9 czerwca 2010 roku, sygn. akt II FSK 282/09, gdzie stwierdzono, że:

przychód z tytułu sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest przychodem z kapitału pieniężnego, a więc źródłem przychodów określonym w art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f. Zgodnie z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wyjątek od tej zasady wprowadza między innymi, będący przedmiotem sporu w niniejszej sprawie art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) u.p.d.o.f. Stosownie do treści tego przepisu, w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.(…) Należy mieć na uwadze, że także w judykaturze jednoznacznie przyjmuje się, że w momencie, gdy podatnik uzyskuje już roszczenie żądania zapłaty, a tym samym dochodzenia wierzytelności przed sądem powszechnym, to taka wierzytelność jako wymagalna staje się przychodem należnym w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f. Do przychodów z kapitałów pieniężnych zalicza się tylko takie wierzytelności, które w danym momencie podatnikowi należą się, czyli są wymagalne, przy czym nie ma znaczenia, czy podatnik już faktycznie uzyskał świadczenie wynikające z takiej wierzytelności, czy też jeszcze nie. Ponieważ ustawa nie definiuje pojęcia „kwot należnych”, przyjmuje się, że chodzi tu o tego typu przychody, co do których podatnikowi przysługuje skuteczne prawo ich domagania się od kontrahenta. Musi zatem być to należność, wynikająca z istniejącego stosunku prawnego, łączącego podatnika z jego dłużnikiem oraz powinien nastąpić termin wymagalności danej raty należności. Zatem kwoty należne trzeba utożsamiać z wymagalnymi świadczeniami (por. wyroki NSA z dnia: 20 maja 2002 r., sygn. akt I SA/Wr 2964/99; 4 września 2008 r., sygn. akt II FSK 820/07; 20 września 2007 r., sygn. akt II FSK 1028/06; 16 listopada 2006 r., II FSK 1375/05; 16 października 2003 r., sygn. akt I SA/Łd 180/03). Sąd kasacyjny orzekający w niniejszej sprawie w pełni akceptuje stanowisko zajęte w powyższych orzeczeniach.

Jak zatem wynika z powołanych powyżej orzeczeń sądów administracyjnych w przypadku płatności za akcje rozłożonych na raty, moment powstania przychodu do opodatkowania powinien być odnoszony do terminów wymagalności kolejnych rat.

Koncepcja ta wydaje się jak najbardziej uzasadniona, jednakże jak w większości spraw podatkowych liczyć się tutaj można z przeciwnymi tezami organów podatkowych. O regularne wpływy do budżetu Państwa trzeba przecież stale dbać…