Możliwy zwrot nadpłaty podatkowej od zbycia odziedziczonych akcji, udziałów czy jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych

Biorąc pod uwagę, fakt, iż wcześniej takiego przepisu nie było, skutkiem czego podatnikom – spadkobiercom nakazywano płacić podatek faktycznie od całości przychodu ze sprzedaży – zmiana ta pozostaje niewątpliwe korzystna.

Ostatnio NSA w Warszawie zajmował się praktycznie analogicznym tematem ale dotyczącym stanu prawnego sprzed 31 grudnia 2013 r. Sprawa zainicjowana została wnioskiem o interpretację podatkową złożoną przez podatniczkę, która wraz z mężem nabyła jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym. Mąż podatniczki następnie zmarł a jednostki stały się własnością jej i dzieci. Dalej podatniczka zdecydowała się zbycie jednostek na rzecz funduszu i wówczas powstał problem czy 19% podatek powinie zostać pobrany od całości przychodu, czy też istnieje możliwość pomniejszenia przychodu do opodatkowania o wydatki poniesione w przeszłości przez spadkodawcę.

W uchwale w składzie Siedmiu Sędziów NSA z dnia 17.11.2014 (sygn. akt II FPS 3/14) Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że:

W stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2013 r. wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych poniesione przez spadkodawcę podlegały odliczeniu przez spadkobiercę od przychodu z tytułu odkupienia przez fundusz inwestycyjny tych jednostek na podstawie art. 22 ust. 1 w związku z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Bardzo ciekawe są przy tym tezy uzasadnienia ww. uchwały. Otóż NSA w uzasadnieniu wskazał m.in., że:

1. wyłączenie możliwości pomniejszenia przez podatnika-spadkobiercę przychodu z odpłatnego zbycia (odkupienia) jednostek uczestnictwa w funduszach o wydatki poniesione przez spadkodawcę – w sposób niezamierzony różnicuje sytuację podatników oraz prowadzi do niezamierzonego przez ustawodawcę opodatkowania przychodu zamiast opodatkowania dochodu,
2. wprowadzenie od dnia 1 stycznia 2014 r. wskazanej powyżej regulacji art. 22 ust. 1m u.p.d.f. stanowiło potwierdzenie zasady zgodnie, z która podatnicy uzyskujący dochody z jednego źródła przychodów powinni być traktowani jednolicie,
3. Dalej NSA stwierdził, że „W tym kontekście, zaprezentowanej wykładni mających zastosowanie w sprawie przepisów art. 22 ust.1 i art. 23 ust. 1 pkt 38 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 17 ust. 1 pkt 5 i art. 30a ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f., zmianę polegająca na dodaniu w art. 22 ust. 1m tej ustawy należało uznać za zmianę usuwającą istniejące dotychczas wątpliwości interpretacyjne. W zakresie, w jakim należało uznać wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych poniesione przez spadkodawcę za koszty uzyskania przychodów spadkobiercy z tytułu odkupienia tych jednostek przez fundusz, zmiana ta nie miała charakteru prawotwórczego. Norma ta była bowiem, jak wykazano, zawarta w treści przepisów obowiązujących przed ta zmianą. Zatem nowelizacja od dnia 1 stycznia 2014 r. przez dodanie dodatkowej jednostki redakcyjnej w art. 22 stanowiła w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego jedynie doprecyzowanie istniejących przed tą zmianą zasad opodatkowania dochodu z tytułu odkupienia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, eliminując tym samym możliwe na tym tle wątpliwości będące wynikiem przyjęcia różnej wykładni wskazanych przepisów stanowiących od dnia 1 marca 2002 r. podstawę opodatkowania dochodu z tego tytułu. Opisany charakter zmiany wprowadzonej z dniem 1 stycznia 2014 r. potwierdza jednoznacznie treść uzasadnienia projektu poselskiego wskazującego na potrzebę wyeliminowania w wyniku zaprojektowanej zmiany (dodanie art. 22 ust. 1m) istniejących wątpliwości interpretacyjnych”.

Jak zatem wynika z tez NSA wprowadzenie od dnia 1 stycznia 2014 r. art. 22 ust. 1m) u.p.d.f. przesądzającego możliwość pomniejszenia przychodu z odkupu jednostek uczestnictwa o koszty nabycia poniesione przez spadkodawcę – nie miało charakteru prawotwórczego. Zasada ta obowiązywała bowiem już wcześniej i powinna być przestrzegana przez organy i sądy. Innymi słowy, także przed dniem 1.01.2014 r. spadkobiercy decydujący się na odkupienie przez fundusz jednostek uczestnictwa uprawnieni byli do pomniejszenia przychodu z tego tytułu o wydatki na nabycie poniesione uprzednio przez spadkodawców.

Ze względu na fakt, iż zasadniczy w tym zakresie przepis art. 23 ust. 1 pkt. 38 u.p.d.f. odnosi się nie tylko do jednostek uczestnictwa w funduszach lecz także do sprzedaży udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością czy akcji w spółkach, uzasadnione jest przyjęcie, iż zasada wynikająca z powołanej uchwały NSA ma zastosowanie także do przychodów uzyskanych do dnia 31.12.2013 r. ze sprzedaży akcji/udziałów pochodzących ze spadku.

Otwiera to drogę do wystąpienia o zwrot nadpłaty podatkowej przez tych podatników, którzy nie uwzględnili wydatków na nabycie/objęcie ww. walorów poniesionych w przeszłości przez spadkodawców, przy ustalaniu dochodu do opodatkowania. Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 79 § 2 Ordynacji podatkowej, „prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wygasa po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego”. Zasadniczo zatem przedawnienie tego prawa następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 Ordynacji podatkowej).

W razie dalszych pytań czy wątpliwości w zakresie przedstawionego zagadnienia zapraszam do kontaktu.