Płatności ratalne za akcje, kiedy powstaje przychód podatkowy?

Umowy sprzedaży akcji mogą przewidywać płatności ratalne za akcje. Powstać może zatem uzasadnione pytanie kiedy w takiej sytuacji akcjonariusz – osoba fizyczna sprzedająca akcje powinien wykazać przychód do opodatkowania.

Autor:Małgorzata Gach | Kategoria:Podatek dochodowy od osób fizycznych, Spółka akcyjna, Spółka z o.o., | Data: . Tagi: , , , , ,
płatności ratalne za akcje Małgorzata Gach

Moment powstania obowiązku podatkowego w podatku PIT przy płatnościach ratalnych za akcje

Czy ważna z punktów widzenia powstania obowiązku podatkowego jest data zawarcia umowy sprzedaży, moment przejścia własności (np. wydania dokumentów akcji imiennych), czy też może data poszczególnych płatności ratalnych.

Jak się okazuje w tym zakresie pierwszoplanowe znaczenie ma data zawarcia umowy sprzedaży akcji. Decyduje ona bowiem o zastosowaniu określonego reżimu prawnego.

Umowy zawarte przed 1 stycznia 2016

W zakresie umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2016 r. jak wynika z jednego z ostatnich orzeczeń NSA ważny był moment wymagalności poszczególnych rat zapłaty za akcje. Przepis podatkowy przewidywał w tamtym stanie prawnym zasadę, zgodnie z którą opodatkowaniu w przypadku sprzedaży akcji lub udziałów podlegał tzw. „przychód należny”.

Organy podatkowe przyjmowały, że przychód należny pojawiał się już w dacie zawarcia umowy sprzedaży. Niezależnie zatem od tego czy i kiedy sprzedający uzyskiwał płatność za akcje, podatek musiał wykazać od razu.

Z kolei sądy administracyjne w zdecydowanej większości starały się wiązać pojęcie „przychodu należnego” z momentem wymagalności każdej z rat płatności.

Zatem jeśli np. umowa była zawarta w roku 2015 a płatność rozłożona np. na 4 raty płatne w okresach rocznych przy czym pierwsza np. w roku 2015, to w rozliczeniu za ten rok (tj. za rok 2015) podatnik – osoba fizyczna winien był wykazać podatek tylko od pierwszej raty płatności.

Analogicznie tj. za kolejne lata powinien być rozliczony PIT od każdej z kolejnych rat płatności. Podatek był zatem w tym przypadku łączony z wymagalnością każdej kolejnej raty. Dopiero bowiem w tym terminie tj. w dacie płatności każdej kolejnej raty  sprzedający uzyskiwał prawną możliwość domagania się zapłaty.

Słuszność tego ostatniego stanowiska potwierdził ostatnio NSA w wyroku z dnia 13 grudnia 2018 r., sygn. akt II FSK 88/17). Z wyroku tego wynika, że:

„przychodami należnymi” stają się kwoty, co do których podatnikowi przysługuje skuteczne prawo ich domagania się od kontrahenta. Musi zatem być to należność wynikająca z istniejącego stosunku prawnego, łączącego podatnika z jego dłużnikiem oraz powinien nastąpić termin wymagalności danej raty należności. Wobec tego kwoty należne trzeba utożsamiać z wymagalnymi świadczeniami. Przed nadejściem terminu wymagalności wierzytelności trudno mówić, by podatnikowi „należał się” przychód, skoro nie ma on możliwości realizacji prawa do niego. Zatem dopiero w momencie, gdy podatnik uzyskuje roszczenie żądania zapłaty, a tym samym dochodzenia wierzytelności przed sądem powszechnym, określona wierzytelność jako wymagalna staje się przychodem należnym w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a u.p.d.o.f”.

Umowy zawarte po 1 stycznia 2016 r.

W zakresie płatności ratalnych za akcje wynikających z umów zawartych po dniu 1 stycznia 2016 r. sprawa przedstawia się inaczej.

Ustawodawca wprowadził bowiem regulację, zgodnie z którą za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych.

Natomiast z dodanego do art. 17 ustawy ust. 1ab pkt 1 ustawy o PIT wynika, że przychód określony w ust. 1 pkt 6 z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych powstaje w momencie przeniesienia na nabywcę własności udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych.

W przypadku zatem takich umów sposób dokonania zapłaty – ratalnie czy jednorazowo – pozostaje bez znaczenia. Jedynym bowiem podatkowo istotnym momentem jest moment przeniesienia na nabywcę ww. akcji. Warto pamiętać o tej zmianie przepisów. Różnica w opodatkowaniu może być bowiem dość istotna.

Natomiast zacytowane powyżej orzeczenie NSA, w którym Sąd ten powołał także całą masę innych orzeczeń o analogicznej treści – wzmacnia – na wypadek ewentualnej kontroli „starych umów” – argumentację, że „przychód należny”, należy wiązać z „wymagalnością” poszczególnych rat płatności, a nie z samym momentem zawarcia umowy sprzedaży akcji.

ZACZEKAJ! NIE PRZEGAP!Czy wiesz, jaka spółka jest dla Ciebie najlepsza?

Jeśli nie, to zerknij na nowy cykl #Poznaj się na spółkach, który stworzyłam na moim siostrzanym blogu "Prawo dla księgowych".

Już teraz dostępna jest do pobrania darmowa "PORÓWNYWARKA SPÓŁEK", gdzie zestawiłam ze sobą wszystkie osiem spółek, w ramach których działać można obecnie na terenie RP.