Subiektywny przegląd podatkowy dla spółek / LUTY 2020

WAŻNE W PODATKACH

Prawo przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2020 r. w przepisach Prawa przedsiębiorców pojawiły się przepisy obejmujące tzw. prawo do błędu. Oczywiście nie każdy i nie w każdym przypadku będzie mógł się na to prawo powołać.

Regulację w tym zakresie zawiera art. 21 a ustawy z dnia 6 marca 2018 r Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r poz. 1292).

W skrócie przepis ten przewiduje, zamiast kary pieniężnej lub mandatu w przypadku naruszenia przez przedsiębiorcę przepisów dotyczących działalności gospodarczej, przedsiębiorca powinien zostać najpierw wezwany do usunięcia naruszenia przepisów.

Więcej informacji na ten temat we wpisie na blogu Prawo dla księgowych.

Kodeks spółek handlowych oraz ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym

Z istotnych tematów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej trzeba wskazać na podpisaną w dniu 19 lutego 2020 r. ustawę z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa ta przesuwa o jeden rok tj. do dnia 1 marca 2021 r. wejście w życie przepisów dotyczących nowego rodzaju spółki regulowanej w Kodeksie spółek handlowych tj. prostej spółki akcyjnej.

Przesunięcie w czasie obejmuje także przepisy Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym zgodnie z którymi miała nastąpić praktycznie pełna informatyzacja postępowania rejestrowego.

CIEKAWE ORZECZENIA I INTERPRETACJE

Uchwała 7 sędziów NSA z dnia 17 lutego 2020 r. sygn. akt II FPS 4/19

W dniu 17 lutego 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu wniosku Prokuratora Generalnego podjął następującą uchwałę:

„Kwota zadatku (zaliczki) otrzymana przy zawarciu przedwstępnej umowy odpłatnego zbycia nieruchomości wydatkowana na cele mieszkaniowe określone w art. 21 ust. 25 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, z późn. zm.), korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 tej ustawy, jeżeli następnie doszło do zawarcia umowy przyrzeczonej przenoszącej własność nieruchomości, a kwota zadatku (zaliczki) została zaliczona na poczet ceny jej odpłatnego zbycia.”

Ww. uchwała NSA dotyczy takich podatników, których zamiarem było dokonanie sprzedaży mieszkania przed upływem 5 lat i którzy w pierwszym rzędzie podpisywali umowę przedwstępną sprzedaży mieszkania i otrzymywali zadatek lub zaliczkę na poczet ceny sprzedaży. Dalej z ww. finansów dokonywali zakupu nowej nieruchomości na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, a dopiero na końcu dokonywali sprzedaży pierwszej z ww. nieruchomości.

W orzecznictwie i doktrynie istniały rozbieżności dotyczącego tego, czy w takiej sytuacji tj. kiedy podatnik nie zdążył jeszcze sprzedać swojej pierwszej nieruchomości, a już nabył swoją drugą nieruchomość ze środków pochodzących z zaliczki/zadatki z umowy przedwstępnej sprzedaży pierwszej z tych nieruchomości może korzystać z ulgi mieszkaniowej w podatku dochodowym od osób fizycznych.

NSA uznał w uchwale, że taka sekwencja zdarzeń także umożliwia skorzystanie przez podatnika z ulgi mieszkaniowej. Dokonując zatem sprzedaży mieszkania – dla skorzystania z ulgi mieszkaniowej można: 1) dokonać sprzedaży klasycznie tj. najpierw sprzedać „stare locum” a następnie ze środków z tej sprzedaży kupić nowe, względnie: 2) najpierw zawrzeć umowę przedwstępną sprzedaży „starego locum” a ze środków z zadatku/zaliczki kupić nowe mieszkanie, a następnie dopiero na końcu sprzedać definitywnie „stare mieszkanie”, przy czym kwota zadatku/zaliczki zostanie zaliczona na poczet ceny sprzedaży tego mieszkania.

Wyrok NSA z dnia 12 lutego 2020 r sygn. II FSK 808/18

Z wyroku tego wynika, że w sytuacji, w której doszło do przedawnienia zobowiązania, a wierzyciel zrezygnował z dochodzenia swojej wierzytelności to wprawdzie z cywilistycznego punktu widzenia nie można go już dochodzić, ale nie przestaje on istnieć. Zatem przedawnione zadłużenie nie staje się przychodem, od którego należałby się podatek.

Jak wynika z informacji prasowych (uzasadnienie wyroku nie jest jeszcze opublikowane) sprawa dotyczyła podatniczki, która zaciągnęła kredyt bankowy, który przestała spłacać. Bank dokonał sprzedaży wierzytelności kredytowej na rzecz firmy windykacyjnej. Firma windykacyjna wystąpiła na drogę postępowania sądowego, przy czym w roku postępowania podatniczka wskazała na przedawnienie zobowiązania do zwrotu.

Zostało to zaakceptowane przez stronę przeciwną, która cofnęła pozew i poinformowała o rezygnacji z dochodzenia długu. Jednocześnie podatniczka została poinformowana przez ww. firmę windykacyjną, ze otrzyma ona Pit 8C jako, ze uzyskała tym samym przychód do opodatkowania.

Podatniczka z tym się nie zgodziła natomiast NSA po rozpoznaniu sprawy uznał, że dług przedawniony nie może być wprawdzie dochodzony ale z cywilistycznego punktu widzenia nie przestaje istnieć. Przekształca się bowiem wówczas w tzw. zobowiązanie naturalne. Dłużnik może takie zobowiązanie uregulować jeśli będzie chciał. To tylko wierzyciel wobec upływu terminu nie może swojej wierzytelności dochodzić.

Po takiej analizie przepisów NSA uznał, że nie można mówić o przychodzie po stronie podatniczki.

NSA wskazał, że sytuacja byłaby inna, gdyby podatniczka chciała uregulować swoje zobowiązanie, natomiast wierzyciel uznałby w takiej sytuacji, że nie chce takiego długu przyjąć. W takiej sytuacji po stronie podatniczki pojawiłby się przychód z nieodpłatnych świadczeń stanowiący podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.

Komentarz:

Wyrok ten jest bardzo ciekawy dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Jeśli bowiem chodzi o przedsiębiorców to zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt. 6) Ustawy o PIT przychodem z działalności gospodarczej jest również „wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, (…) w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy”.

Wyrok NSA z dnia 19 grudnia 2019 r, sygn. II FSK 455/18

Sprawa ta dotyczyła podatnika – osoby fizycznej będącego wspólnikiem spółki jawnej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie usług finansowych. Spółka ta nabyła papiery wartościowe w postaci obligacji a następnie otrzymała odsetki od tych obligacji. Dom maklerski, który wypłacał ww. odsetki uznał, że jest w ten sytuacji płatnikiem i pobrał od dokonywanej wypłaty zryczałtowany podatek dochodowy. Innymi słowy zachował się w taki sposób jakby odsetki od obligacji były należne wprost osobie fizycznej a nie spółce jawnej. Podatnik nie zgodził się z taką interpretacją przepisów i uznał, że przychód z tytułu odsetek wpłynął na rachunek bankowy spółki i odsetki takie powinny być opodatkowane po stronie wspólników takiej spółki jako ich przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

NSA rozpatrując sprawę przyznał, że istnieją rozbieżności interpretacyjne w tych sprawach.

Uznał jednak, że:

„Należy podzielić pogląd autorki skargi kasacyjnej, że w art. 10 ust. 1 u.p.d.o.f. ustawodawca dokonał podziału źródeł przychodów stosując więcej niż jedno kryterium. Źródła wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 oraz 4-8 updof stanowią przykład podziału z uwagi na rodzaj działalności (aktywności) podatnika, podczas gdy działalność gospodarcza została wyróżniona w oparciu o kryterium, które ogólnie można określić jako sposób zorganizowania źródła przychodów. Stąd działalność gospodarcza ma charakter kwalifikowany, ponieważ (w przeciwieństwie do pozostałych źródeł przychodów) jest niezależna treściowo od rodzajów aktywności ludzkiej, które są lub mogą być w jej ramach wykonywane. Jeżeli więc w konkretnym przypadku obrót papierami wartościowymi, czy najem ma charakter wykonywania działalności gospodarczej, to przychody z tego tytułu są przychodami z działalności gospodarczej. Możliwość zaklasyfikowania danego przychodu do działalności gospodarczej eliminuje po prostu potrzebę dalszego przeglądu źródeł przychodu”.

„Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego art. 5b ust. 2 u.p.d.o.f. ma charakter normy szczególnej, skoro tworzy fikcję prawną, że wszelkiego rodzaju przychody pozyskane z tytułu uczestnictwa w spółce przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną, prowadzącej działalność gospodarczą – są przychodami wspólnika z pozarolniczej działalności gospodarczej”.

Tym samym NSA przyznał rację podatnikowi, uznając że skoro obligacje zostały nabyte przez spółkę jawną prowadzącą działalność gospodarczą w zakresie obrotu papierami wartościowymi to przychody z tego tytułu – odsetki – także powinny być traktowane jako przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.