Objęcie nowych udziałów w spółce a wartość rynkowa udziałów
Pod tym tajemniczym tytułem kryją się częste przypadki, w których do funkcjonującej już spółki z dobrymi wynikami finansowymi przystępują wspólnicy, którzy z różnych względów obejmują nowe udziały w kapitale zakładowym spółki po wartości nominalnej. Wartość ta może być w tych warunkach niższa niż wartość rynkowa pozostałych udziałów w spółce. Na wartość już istniejących udziałów składają się bowiem np. już wypracowane i niepodzielone zyski.
Objęcie nowych udziałów a wartość rynkowa udziałów już istniejących – w czym problem
Wydaje się, że problem jaki mogą widzieć tutaj wspólnicy obejmujący nowe udziały/akcje w spółce wynika z wszechobecnej w podatkach teorii, że każda praktycznie czynność musi się dokonywać wg cen rynkowych.
Inaczej pojawić się może przychód z nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, domiar podatku, odsetki od zaległości podatkowych (obecnie już na poziomie 16,50% w stosunku rocznym) itp. itd. Skoro zatem wspólnik obejmuje udziały po wartości nominalnej, podczas gdy udziały już istniejące mają znacznie wyższą wartość, to faktycznie można byłoby się zastanawiać czy nie ma tu jakiegoś podatku.
Ale czy faktycznie wspólnik obejmując takie udziały uzyskuje przychód podatkowy?
W podatkach dochodowych jest jednak tak, że przychodem podatkowym jest jedynie trwałe, bezzwrotne i definitywne przysporzenie majątkowe (tak np. NSA w wyroku z dnia 11 maja 2012 r sygn. II FSK 1938/10).
Wartość udziałów w spółce ma natomiast to do siebie, że jest zmienna i uzależniona od wielu czynników: ludzkich, ekonomicznych, pandemii, wojny itp. Może być tak, że w dacie wydania wspólnikowi nowych udziałów, te które już funkcjonują będą 10x bardziej wartościowe, ale np. kilka miesięcy później na skutek różnych zdarzeń typu: utrata istotnego kontraktu, działania konkurencji, odejścia kluczowych pracowników – wartość księgowa spółki będzie minusowa. Innymi słowy udziały w spółce i to wszystkie: i stare i nowe będą warte mniej niż ich wartość nominalna.
Jedynym zatem momentem, kiedy w przypadku udziałów wiadomo ile są one warte jest moment ich sprzedaży.
Wówczas zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt. 38 Ustawy o PIT (analogicznie jest w przypadku ustawy o CIT), wydatki poniesione na objęcie ww. udziałów (czyli owa wartość nominalna) stanowić będzie koszt uzyskania przychodu.
Z kolei przychód czyli cenę determinować będzie z kolei rynek i jest ona zwykle pochodną wartości spółki uwzględniającą nie tylko wartość jej majątku, ale i zdolność generowania przychodów czy potencjał. Jeśli na ww. datę udziały będą wiele warte, to wspólnik zapłacić wówczas wyższy podatek.
Podatek ten zapłaci przy tym nie za hipotetyczną ale realną wartość udziałów. Co więcej cena sprzedaży w sposób realny wpłynie na jego konto bankowe.
Wtedy zasadnie można mówić o opodatkowaniu dochodu, jako realnego i definitywnego przysporzenia majątkowego.
Objęcie nowych udziałów w spółce a wartość rynkowa udziałów, co na to sądy i organy podatkowe
Jak się wydaje sądy oraz organy podatkowe prezentują w tym zakresie zbieżne stanowisko, zgodnie z którym dopiero moment sprzedaży ma znaczenie podatkowe.
Tak wynika np. z interpretacji Dyrektora KIS z dnia 29 września 2022 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.744.2022.1.JK, gdzie organ interpretacyjny wskazał, że:
„(…) objęcie udziałów w spółce z o.o. w zamian za wkład pieniężny odpowiadający wartości nominalnej obejmowanych udziałów i jednocześnie niższy niż wartość rynkowa obejmowanych udziałów, nie będzie skutkować powstaniem przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód podatkowy powstanie dopiero w momencie zbycia tych udziałów”.
Analogiczne stanowisko wynika choćby z interpretacji z dnia 25 lipca 2022 r. sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.484.2022.1.NM.
Takie same wnioski wynikają z orzecznictwa sądowego.
Np. NSA w wyroku z dnia 26 lipca 2017 r. (sygn. akt II FSK 1792/15) wskazał, że:
„W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego wymierną korzyść, którą uzyskuje podatnik w postaci objęcia udziałów po wartości niższej niż ich wartość rynkowa zostanie uwzględniona przy opodatkowaniu, w momencie „realizacji (otrzymania) dochodu”, czyli przy sprzedaży objętych w ten sposób udziałów, stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a u.p.d.o.f. Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie NSA, za zasadnością tego wniosku przemawia art. 23 ust. 1 pkt 38 u.p.d.o.f. Przepis ten dotyczy zarówno objęcia jak i nabycia akcji. W obu tych przypadkach poczynione wydatki (również, tak jak w niniejszej sprawie, poniżej cen rynkowych) mogą być uznane za koszt uzyskania przychodów dopiero przy ustalaniu dochodu w momencie odpłatnego zbycia tych akcji. Uregulowanie zawarte w art. 23 ust. 1 pkt 38 u.p.d.o.f. stanowi istotny argument za przyjęciem, że również w przypadku objęcia udziałów po wartości nominalnej niższej niż realna ich wartość, podlegający opodatkowaniu („rzeczywisty dochód”) pojawia się dopiero w momencie zbywania udziałów”.
Innym orzeczeniem NSA idącym w tym samym kierunku jest wyrok NSA z dnia 24 maja 2018 r. (sygn. II FSK 1524/16), w którym sąd ten wskazał, że:
„Objęcie udziałów nieodpłatnie lub odpłatnie będzie miało wpływ na wysokość dochodu osiągniętego w wyniku jego zbycia (art. 23 ust. 1 pkt 38 u.p.d.o.f.). Dochód ten będzie dochodem ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w związku z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a u.p.d.o.f. (tj. z kapitałów pieniężnych). Ustalając podstawę opodatkowania podatnik może obniżyć przychód o wydatki na objęcie udziałów w przypadku odpłatnego ich zbycia (art. 23 ust. 1 pkt 38 zdanie drugie u.p.d.o.f.). Dopiero w momencie odpłatnego zbycia udziałów ujawnia się rzeczywisty przychód z objęcia akcji, który to przychód w chwili objęcia tychże akcji jest potencjalny”.
W konsekwencji objęcie przez wspólnika udziałów lub akcji w spółce po wartości nominalnej, mimo iż udziały/akcje już wydane lub wyemitowane mają wartość wyższą winno skutkować podatkowo dopiero w dacie zbycia ww. akcji lub udziałów. Wówczas dopiero można mówić o definitywnym uzyskaniu przychodu do opodatkowania.
0 komentarzy