Zmniejszenie wkładu do spółki osobowej – opodatkowanie po Nowym Ładzie

Zmniejszenie (obniżenie) wkładu do spółki osobowej – jak było?

Zmniejszenie uprzednio wniesionego do spółki osobowej wkładu poprzez wypłatę części tego wkładu na rzecz wspólnika – dawało możliwość bezpodatkowego wycofania części środków ze spółki, podczas jej funkcjonowania, przy zachowaniu przez wspólnika nadal statusu wspólnika w określonym rodzaju spółki osobowej. Zmniejszenie wkładu nie wiązało się przy tym w żadnym razie ze zbyciem udziału (tj. ogółu praw i obowiązków) wspólnika w spółce, ani też całkowitym wystąpieniem wspólnika ze spółki.

Więcej pisałam o tym np. w artykule: Zwrot wkładu do spółki osobowej – czy jest podatek dochodowy?

Pod kątem podatkowym – organy podatkowe stały na stanowisku, że taki częściowy zwrot wkładu jest opodatkowany, zaś sądy administracyjne stały na stanowisku, że skoro nie ma przepisów na taki podatek, to jest to czynność neutralna podatkowo. Jedne z ostatnich orzeczeń NSA w tym zakresie to np. wyroki z dnia  4 lutego 2020 r. (sygn. akt II FSK 598/18), 19 października 2019 r. (sygn. akt II FSK 3624/17), 19 września 2019 r. (sygn. akt II FSK 3342/17).

Zmniejszenie (obniżenie) wkładu do spółki osobowej – co po Nowym Ładzie

Nowy Ład jak wszyscy wiedzą wprowadził rewolucję w przepisach podatkowych w tym także w zakresie skutków podatkowych zmniejszenia wkładu do spółki osobowej.

W tym zakresie ustawodawca postanowił, że do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zaliczyć też trzeba:

„16a) środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w takiej spółce, przy czym przepis ust. 3 pkt 11 stosuje się odpowiednio” (art. 14 ust. 2 pkt. 16a) Ustawy o PIT.

Ww. przepis art. 14 ust. 3 pkt. 11 ustawy o PIT wskazuje, że do przychodów podatkowych nie zalicza się:

„(…) środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, o ile wcześniej nie pomniejszyły przychodu do opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 pkt 16a”.

Przy czym po myśli art. 24 ust. 3i Ustawy o PIT:

„W przypadku otrzymania przez wspólnika środków pieniężnych z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce niebędącej osobą prawną, dochodem wspólnika jest różnica między przychodem z tego tytułu, ustalonym zgodnie z art. 14, a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziału w takiej spółce w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem”.

Z poglądów doktryny prawniczej wynika w tym zakresie, że: „Uzyskanie tego rodzaju przychodu w obecnym stanie prawnym faktycznie jest traktowane jak częściowe wystąpienie wspólnika ze spółki niebędącej osobą prawną. Podatnik dokonuje bowiem określenia przychodu stosując odpowiednio przepisy dotyczące wystąpienia wspólnika ze spółki niebędącej osobą prawną. Przychodem z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce niebędącej osobą prawną będzie kwota stanowiąca nadwyżkę ponad kwotę – przypadającą proporcjonalnie do części w jakiej udział uległ zmniejszeniu – odpowiadającą uzyskanej przed zmniejszeniem udziału wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania w spółce niebędącej osobą prawną pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Tym samym, kwota przychodu będzie odpowiadać – proporcjonalnie do zmniejszenia udziału – kwocie zysków wypracowanych przez spółkę w latach poprzednich i zatrzymanych w spółce oraz dochodu wypracowanego przez spółkę przed zmniejszeniem udziału wspólnika. Z kolei kosztem uzyskania przychodu będą wydatki wspólnika na nabycie lub objęcie prawa do udziału spółce, w której udział uległ zmniejszeniu, w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem – z komentarza do art. 14 PDOFizU red. Mariański 2022, wyd. 1.

W konsekwencji zmiany w przepisach od 1 stycznia 2022 r. możliwe jest oczywiście uzyskanie ze spółki środków pieniężnych (lub też środków pieniężnych i innych składników majątkowych) tytułem zmniejszenia wkładu do spółki osobowej, jednak powstać może w tym zakresie dochód do opodatkowania.

Do jakich spółek mają zastosowanie nowe regulacje?

Literalnie z zacytowanych powyżej przepisów ww. regulacje mają zastosowanie do „spółek niebędących osobą prawną”.

Z kolei zgodnie ze słowniczkiem do Ustawy przez takie spółki rozumie się spółki inne niż określone w art. 3 pkt. 28) Ustawy o PIT. Natomiast w pkt 28 jest mowa o spółkach kapitałowych, spółkach komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych, oraz o spółkach jawnych będących podatnikami podatku CIT.

W konsekwencji nowe regulacje dotyczące częściowego zwrotu wkładu będą miały zastosowanie do klasycznych spółek jawnych (nie będących podatnikami CIT), oraz do spółek partnerskich.

Spółek podlegających CIT dotyczą już inne zasady.