Pierwsze zasiedlenie – możliwa zmiana interpretacji przepisów

Status podatkowy gruntu

Zaznaczyć przy tym trzeba, że pod kątem podatkowym status podatkowy gruntu jest zależny od statusu budynków znajdujących się na tym gruncie.

Zatem jeśli na podstawie poniższych przepisów budynek będzie zwolniony od opodatkowania to także i grunt będzie zbywany jako zwolniony. Oczywiście nieraz spotyka się sytuacje w których na jednej działce znajduje się cały szereg budynków, wówczas to ustalić należy status każdego z nich oddzielnie, co może powodować komplikacje dla sprzedaży, jeśli okaże się, że część będzie opodatkowana a część zwolniona od podatku, ale to już inna kwestia…

Co zwalnia się od opodatkowania

Przepis art. 43 ust. 1 pkt. 10) i pkt. 10a) u.p.t.u. stanowi, że zwalnia się od opodatkowania:

10) dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy: a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, b) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata; 

10a) dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że: a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.  

Pojęciem podstawowym pozostaje tzw. pierwsze zasiedlenie

Przez pierwsze zasiedlenie rozumie się z kolei

„oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:
a) wybudowaniu lub
b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej (art. 2 pkt. 14 u.p.t.u.)”.

Zbycie nieruchomości zabudowanej pozostaje zwolnione od opodatkowania podatkiem VAT

Generalnie zatem zbycie nieruchomości zabudowanej pozostaje zwolnione od opodatkowania podatkiem VAT, z wyjątkiem sytuacji, w której zbycie następuje w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed pierwszym zasiedleniem lub jeśli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a sprzedażą upłynęło mniej niż 2 lata.

Pierwsze zasiedlenie odnosiło się nie tylko do nowo wybudowanych budynków, ale także i odnowionych i musiało się wiązać z ich wydaniem do użytkowania na podstawie czynności podlegających opodatkowaniu typu: sprzedaż, aport, czy umowa najmu lub dzierżawy.

Samo wybudowanie budynku przez podatnika i użytkowanie go do własnych czynności opodatkowanych (do własnej działalności gospodarczej) nie było tutaj wystarczające.  

Pojawiły się wątpliwości

W ostatnim czasie pojawiły się wątpliwości co do tego czy przepisy te są zgodne z Dyrektywą 112, czego skutkiem stało się wystąpienie w dniu 23.02.2016 r. przez Naczelny Sąd Administracyjny do TS UE (I FSK 1573/14) z pytaniem prejudycjalnym.

Zdaniem NSA:

Zasadnicze wątpliwości co do zgodności z Dyrektywą 2006/112/WE, budzi drugi z warunków wymagający, aby oddanie do użytkowania nastąpiło „w wykonaniu czynności opodatkowanej” (dostawy lub usługi), tzn. czy rzeczywiście pierwszemu zasiedleniu musi towarzyszyć czynność opodatkowana, jak to przyjęto w art. 2 pkt 14 u.p.t.u., czy też przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć faktyczne zasiedlenie budynku (oddanie go do faktycznego użytkowania) po wybudowaniu lub przebudowie/renowacji, jeżeli wskutek przebudowy lub renowacji powstała przekształcona nieruchomość.

Kolejna interpretacja

Sprawa będzie oczywiście rozpatrywana, jednakże już obecnie ukazała się interpretacja z dnia 14.04.2016 r. (nr IPPP3/4512-873/15-3/S/RD), przyjmująca znacznie bardziej liberalną niż dotychczas interpretację „pierwszego zasiedlenia”. Interpretacja ta została wydana w wykonaniu wyroku WSA wydanego w sprawie, ale tak czy inaczej w interpretacji tej Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wskazał, że:

Należy zauważyć, że w kwestii rozumienia definicji pierwszego zasiedlenia wypowiedział się NSA w wyroku z dnia 14 maja 2014 r. o sygn. I FSK 382/14. Sąd w wyroku tym stwierdził, że „Wykładnia językowa, systematyczna i celowościowa dyrektywy 112 wskazuje wyraźnie, że ww. pojęcie należy rozumieć szeroko jako „pierwsze zajęcie budynku, używanie”. Zatem w taki sposób powinna być odczytywana definicja przewidziana w treści art. 2 pkt 14 ustawy o VAT”. W świetle wykładni językowej, jak i celowościowej systemu VAT, w ocenie NSA, należy więc przyjąć, że jeżeli podatnik użytkował dany budynek, budowlę lub ich części i spełnia warunek korzystania z budynku, budowli lub ich części przez wymagany czas, to do sprzedaży prawa własności tego budynku, budowli lub ich części zastosowanie znajdzie fakultatywne zwolnienie przewidziane w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług.

Mając na uwadze opis sprawy w kontekście powołanych przepisów należy stwierdzić, że dostawa nieruchomości (budynków, budowli lub ich części w tym wyodrębnionych lokali) będzie korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy. Jak wskazał Wnioskodawca planowana sprzedaż nieruchomości będzie dokonywana po ich wybudowaniu bądź kwalifikowanym ulepszeniu tj. gdy wydatki na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej nieruchomości przy czym co istotne planowana sprzedaż będzie dokonywana po upływie co najmniej dwóch lat prowadzenia w danej nieruchomości działalności gospodarczej licząc od wybudowania lub dokonania kwalifikowanego ulepszenia.

Tym samym w odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości (budynku, budowli lub ich części w tym wyodrębnionych lokali) wykorzystywanych przez Wnioskodawcę w prowadzonej działalności gospodarczej (w części zwolnionej w części opodatkowanej) doszło do pierwszego zasiedlenia i do momentu sprzedaży nieruchomości minie okres dłuższy niż dwa lata. W konsekwencji zostaną spełnione obie przesłanki warunkujące zwolnienie w myśl cyt. wyżej artykułu i dostawa nieruchomości (budynku, budowli lub ich części w tym wyodrębnionego lokalu) będzie korzystać ze zwolnienia w myśl art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.

Tym samym zwolnienie od opodatkowania VAT powinno mieć miejsce także wówczas gdy nieruchomość nowa lub ulepszona była użytkowana przez podatnika do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej przez okres ponad 2 lat.

Zobaczymy jak sytuacja będzie się rozwijać dalej …..