Rozliczenie sumy likwidacyjnej w naturze – czy jest podatek po stronie spółki?

Przez długi okres czasu nie było żadnych problemów z taką formą rozliczenia, uznawano, że rozliczenie rzeczowe (w naturze) kwot z likwidacji podmiotu nie rodzi po stronie spółki – jako podmiotu przenoszącego własność – przychodu do opodatkowania. Przychód i owszem do opodatkowania mógł się pojawić, ale po stronie wspólnika w zakresie przychodów wynikających stricte z likwidacji spółki.

Rozliczenie sumy likwidacyjnej w naturze – kiedy pojawił się problem

Problem w tym temacie pojawił się wtedy, kiedy poszukując kolejnych przychodów budżetowych MF zdecydował się wprowadzić do ustaw o podatkach dochodowych art. 14a Ustawy o CIT i art. 14 ust. 2 e-f ustawy o PIT (tożsame treści).

Jak wyjaśnienia zgodnie z art 14a ustawy o CIT

1. W przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego. Przepisy art. 14 ust. 1 -3 stosuje się odpowiednio. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku wykonania świadczenia niepieniężnego przez spółkę niebędącą osobą prawną.

Z przepisów tych wynika zatem, że dokonując rozliczenia zobowiązań z określonych tytułów poprzez przeniesienie określonych składników majątkowych – podmiot dokonujący takiego przeniesienia powinien wykazać przychód do opodatkowania – odpowiadający wartości regulowanego w ten sposób zobowiązania. Dla uproszczenia np. jeśli rzeczowe rozliczenie miałoby odnosić się np. do dywidendy w kwocie np. 100 jednostek, poprzez przeniesienie nieruchomości o wartości rynkowej 100 ale ujętej w księgach podmiotu (koszt uzyskania przychodu) w wartości 20, opodatkowaniu podlegałaby: 1) dywidenda (generalnie 19%) u wspólnika, oraz 2) różnica 100-20 w zakresie wartości nieruchomości po stronie samej spółki.

Zasady powyższe organy podatkowe starały się stosować także do rzeczowego (w naturze) rozliczania wartości przysługujących wspólnikowi spółki w związku z jej likwidacją.

Rozliczenie sumy likwidacyjnej w naturze – wyrok WSA w Łodzi

Ostatnio w tym zakresie pojawiło się rozsądne i korzystne dla podatników orzeczenie WSA w Łodzi (wyrok z dnia 19 kwietnia 2016 r. sygn. I SA/Łd 146/16).

W wyroku tym WSA zakwestionował zastosowanie ww. przepisów dotyczących rozliczenia rzeczowego do rozliczania kwoty z likwidacji.

Argumentacja WSA opierała się na następujących podstawach:

• art. 14a ustawy o CIT nie wymienia wprost rozliczenia kwoty z likwidacji spółki wśród czynności do których stosuje się ww. regulację podatkową, brak zatem wyraźnego wyrzeczenia w tym temacie,

• „Po wtóre, za słusznością tego poglądu przemawia także argumentacja wywodzona z K.s.h.. Jak wskazują autorzy ww. komentarza – podział majątku likwidowanej spółki między wspólników jest czynnością odrębna i o innym charakterze niż regulowanie zobowiązań, do czego wprost nawiązuje treść art. 14a u.p.d.o.p. w słowach ” (…) podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie (…) „. Podział pozostałego po uregulowaniu zobowiązań majątku spółki pomiędzy jej wspólników wynika wprost z odpowiednich przepisów K.s.h. , o czym także już wcześniej , i następuje niejako automatycznie , jako realizacja czynności wynikającej wprost z tych przepisów. Nie poprzedza jej powstanie zobowiązania spółki wobec wspólnika. Tymczasem art. 14 a u.p.d.o.p. nakazuje rozpoznanie przychodu w przypadku regulowania zobowiązań wynikających z zawarcia odpowiednich umów , np. umowy pożyczki, które spowodowały zaciągnięcie przez spółkę określonych zobowiązań”.

• „Nie sposób zatem nie zgodzić się z tezą, że przekazanie majątku na rzecz wspólników nie generuje przysporzenia po stronie spółki ( którego pojawienie się jest elementem koniecznym powstania przychodu podatkowego) ale stanowi jedynie element ” korporacyjny ” konieczny do wykreślenia spółki z rejestru sądowego”.

• „Likwidacyjne wydanie majątku spółki nie jest stosunkiem umownym pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem. Tylko taka relacja mogłaby stanowić o wystąpieniu przychodu. Jest to czynność techniczna będąca częścią procesu likwidacyjnego ( por. Jarosław Sekita Towary lub usługi zamiast zapłaty. Wybrane problemy opodatkowania datio in solutum. Przegląd podatkowy 1/2016 )”.

WSA w Łodzi uznał zatem, że rzeczowe (w naturze) rozliczenie kwot z likwidacji spółki nie powoduje powstania przychodu do opodatkowania po stronie spółki. Byłoby dobrze gdyby ww. wyrok został poparty także innymi orzeczeniami sądowymi oraz poglądami doktryny.