Odstępne z umowy najmu jako koszt uzyskania przychodów

Czy takie odstępne z umowy najmu może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów?

Tematem tym zajmował się ostatnio WSA w Krakowie w sprawie o sygn. I SA /Kr 28/15 z dnia 27 kwietnia 2015 r. W wyroku tym WSA stwierdził, że:

Wydatki na odstępne mogą zatem stanowić koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W analizowanej sprawie związek z przychodem może przejawiać się choćby w zaoszczędzeniu kwoty niezbędnej do uiszczenia czynszu, czy z innymi wydatkami związanymi z funkcjonowaniem nierentownych obiektów.

W tym bardzo korzystnym dla podatników wyroku WSA wskazał, że podziela w całości tezy wynikające z wyroków NSA w Warszawie z dnia 11 grudnia 2013r. sygn. akt II FSK 557/12 oraz II FSK 478/12.

WSA rozprawił się dalej z treścią art. 16 ust. 1 pkt. 22) u.p.d.p. – powoływanym niekiedy jako przepis wyłączający wydatki z kosztów uzyskania przychodów. Przepis ten wskazuje, że do kosztów podatkowych nie zalicza się „kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług”. Zdaniem Sądu zapisów tych nie stosuje się do odstępnego zapłaconego w związku za zakończeniem umowy ze względu na ekonomiczną kalkulację kosztów.

Dalej wskazano, że jeśli zapłata kwoty odstępnego ogranicza konieczność ponoszenia innych wydatków przez podatnika i ma wpływ na racjonalność alokacji wydatków w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, to taki wydatek powinie być traktowany jako wydatek na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. W tym kontekście zatem nie może ulegać wątpliwości, że wydatek taki stanowi dla podmiotu koszt uzyskania przychodu.

WSA podsumowując rozważania podkreślił, że:

Należy jednak zaakcentować fakt, że przy ocenie dopuszczalności kwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu kar umownych i odstępnego należy przykładać szczególne znaczenie do rozumienia terminów „zachowanie” i „zabezpieczenie” źródła przychodów. W szczególności, jeżeli jako zabezpieczenie źródła przychodów należy rozumieć koszty poniesione na ochronę istniejącego (podstawowego) źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób, to ograniczenie strat finansowych w postaci rezygnacji z wydatku, pomimo poniesienia pewnych kosztów, służy właśnie temu celowi. W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, poniesienie pewnych wydatków (zapłata kary umownej nie wyłączonej z kosztów uzyskania przychodów w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych czy odstępnego) ograniczy straty, które zachwiałyby możliwością uzyskiwania przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest więc, aby kwalifikując dany wydatek jako koszt podatkowy uwzględniać również kwestię logicznego ciągu zdarzeń determinujących określone i konkretne działania podatnika, począwszy od momentu zawarcia umów najmu. Należy zatem oceniać racjonalność określonego działania dla osiągnięcia przychodu, a fakt, że podatnik nie oczekiwał określonego efektu gospodarczego nie dyskwalifikuje poniesionego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu. W procesie działań gospodarczych przedsiębiorca dąży bowiem nie tylko do maksymalizacji przychodów, ale i minimalizacji strat.

Słusznie zatem WSA podkreślił, że do wydatków typu odstępne z umowy najmu lub kara umowna powinno się z punktu widzenia podatków podchodzić logicznie, uwzględniając całokształt sytuacji, z uwzględnieniem faktu, że określone wydatki mogą być ponoszone także w celu zminimalizowania strat, a zatem w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu.

W przypadku umów najmu odstępne może zatem lepszym podatkowo rozwiązaniem niż kara umowna odpowiadająca wartości czynszu za okres umowny, co jest spotykane często w umowach najmu zawartych na czas określony.